Λίγα λόγια για τη CBT 

​

Η Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας η οποία επιχειρεί τον εντοπισμό, ρεαλιστική αξιολόγηση και τροποποίηση δυσλειτουργικών τρόπων σκέψης, πεποιθήσεων και μοτίβων συμπεριφοράς. Δεν υποστηρίζει ούτε προτρέπει έναν απλοϊκό τρόπο αντιμετώπισης καταστάσεων τύπου “σκέψου το θετικά!”.

 

Η Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε θέματα άγχους, την κατάθλιψη και άλλες δυσκολίες της διάθεσης καθώς και με προβλήματα που έχουν να κάνουν με πιο δομικά χαρακτηριστικά όπως πεποιθήσεις, μοτίβα συμπεριφορών και αντιλήψεις. 

​

Η CBT σε βοηθάει γιατί βασίζεται στην αντίληψη ότι αυτό που σκεφτόμαστε , αυτό που ασθάνομαστε και αυτό που κάνουμε επηρεάζουν το ένα το άλλο. Τροποποιώντας λοιπόν οποιοδήποτε από αυτά τα τρία στοιχεία αλλάζουμε και τα υπόλοιπα με στόχο πάντα την βελτίωση αυτών, με κύριο γνώμωνα τις ανάγκες σου σε παρόντα χρόνο. Στην ουσία σε βοηθάει γιατί μαθαίνεις μέσα από τη θεραπεία να μην εστιάζεις μόνο στις αρνητικές σκέψεις και στα νοήματα που δίνεις αλλά να έχεις μια πιο ρεαλιστική αντιμετώπιση και κατανόηση των καταστάσεων της ζωής σου.

 

Η  CBT εστιάζεται στο παρόν και ασχολείται με προβλήματα και δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωππίζεις στο τώρα έχοντας χαρτογραφήσει και κατανοήσει τους μαθημένους τρόπους, σκέψεις και συμπεριφορές που μπορεί να έχουν δομηθεί στο παρελθόν. Η σύνδεση, λοιπόν, του «πώς έχω μάθει» με το «τι μπορώ τώρα» είναι μια βασική διαδικασία της θεραπευτικής διαδικασίας η οποία θα σε βοηθήσει να αλλάξεις το πώς σκέφτεσαι, αισθάνεσαι αλλά και πράττεις στην καθημερινότητά σου. 

​

Ποιά είναι η θεωρία πίσω από τη CBT

​

Σύμφωνα με τη CBT η διάθεση μας και το τί κάνουμε επηρρεάζονται από τον τρόπο που σκεφτόμαστε τα πράγματα και τις καταστάσεις στη ζωή μας. Θέλω, για παράδειγμα, να ζητήσω άδεια από τη δουλειά μου. Σκέφτομαι ότι ο προϊστάμενος μου δεν θα μου τη δώσει οπότε και αποφεύγω να τη ζητήσω. Με τη σκέψη αυτή αισθάνομαι άγχος και απογοήτευση και αναβάλλω να ζητήσω την άδεια. Η δυσλειτουργική αυτή συμπεριφορά με τη σειρά της με κάνει να σκέφτομαι για εμένα ότι ποτέ δεν θα πάρω την άδεια και συνεχίζω να πιέζομαι, να φοβάμαι τον προϊστάμενο και να εξαντλούμαι! 

​

Μια βασική θέση της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας είναι να σε εκπαιδεύσει να καταλαβαίνεις πώς και γιατί κάνεις αρνητικές σκέψεις. Η επίγνωση του γιατί είσαι δυστυχισμένος ή εγκλωβισμένος θα σε κάνει να αισθανθείς καλύτερα επειδή η γνώση από μόνη της θα σου δώσει τη δυνατότητα να καταλάβεις τη δυσκολία σου άρα και σταδιακά να βρεις τρόπους επίλυσης. Στο παράδειγμα μας, συμπεραίνω αυθαίρετα ότι δεν θα μου δώσει την άδεια ο προϊστάμενος μου χωρίς να έχω κανένα δεδομένο για αυτό. Κάνω λοιπόν μια μη ρεαλιστική σκέψη η οποία με γεμίζει με αρνητικά συναισθήματα και ανάλογες συμπεριφορές χωρίς όμως να ανταποκρίνονται σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Η αρνητική μου σκέψη με εγκλώβισε σε έναν φαύλο κύκλο σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που δεν με ωφελούν καθόλου!

​

Τί είναι αρνητική σκέψη και πως προκαλείται;

​

Η αυτόματη αρνητική σκέψη ή γνωσιακό λάθος είναι μια πολύ γρήγορη σκέψη που κάνουμε ερμηνεύοντας το τί συμβαίνει με έναν απόλυτο και αρνητικό τρόπο. Πονάει ο λαιμός μου και εγώ είμαι σίγουρος (σκέφτομαι) ότι παθαίνω πνευμονία. Πρόκειται λοιπόν για έναν διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης που δεν βασίζεται σε δεδομένα αλλά ταιριάζει περισσότερο σε πεποιθήσεις που έχεις για τον εαυτό σου και για το μέλλον σου. Αυτή η σκέψη δεν σε αφήνει να αξιολογήσεις ρεαλιστικά όλα τα στοιχεία που έχεις σε γεμίζει με άγχος και σε αποκλείει να συμπεριφερθείς λειτουργικά. Είναι πολύ επιλεκτική και καταστροφική καθώς εστιάζεται σε ένα μόνο στοιχείο (πονόλαιμο) και σε κάνει να βγάζεις έναν αυθαίρετο συμπέρασμα για το τί θα συμβεί (πνευμονία). Όταν κάνουμε αρκετές παρόμοιες σκέψεις και για διαφορετικά θέματα η αλλαγή μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη και εγκλωβιζόμαστε σε ένα αρνητικό μη ρεαλιστικό μοτίβο σκέψεων συναισθημάτων και συμπεριφορών.

​

Οι αρνητικές μας σκέψεις στην ουσία προέρχονται από προηγούμενες (χρονικά) πιο δομικές σκέψεις που έχουμε κάνει αναφορικά με τον εαυτό μας, τους άλλους ανθρώπους και το μέλλον μας σε σημαντικές στιγμές ή γεγονότα τις ζωής μας. Αυτές οι σκέψεις έχουν γίνει πεποιθήσεις γιατί μας είχαν/έχουν πείσει ότι τα πράγματα είναι έτσι όπως αυτές ορίζουν. Οι πεποιθήσεις αυτές - γνωστές και ως σχήματα- με έναν τρόπο μας «καθορίζουν» το πώς θα βλέπουμε τις καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή μας. Διατηρούνται και ενισχύονται με την έκθεση του ατόμου σε τραυματικές εμπειρίες, ενισχύονται από την γενετική προδιάθεση ενώ ανατροφοδοτούνται κάθε φορά που πυροδοτούνται. Αν κάποιες πεποιθήσεις λοιπόν είναι μη ρεαλιστικές (αρνητικές) θα σκεφτόμαστε και ανάλογα (αρνητικά) σε αντίστοιχες καταστάσεις που ζούμε. Για παράδειγμα θυμάσαι να σου λένε ότι από μικρό παιδί ήσουν αγχώδης, ενώ οι γονείς σου διαρκώς σου υπενθύμιζαν να προσέχεις πολύ κάθε φορά που πήγαινες να παίξεις με τους φίλους σου. Μια φορά που είχες πέσει με το ποδήλατο σου και χτύπησες το πόδι σου, η μητέρα σου είχε φοβηθεί παρά πολύ και σε μάλωσε επειδή δεν πρόσεχες αρκετά. Σκέφτηκες λοιπόν πολύ γρήγορα ότι «εγώ φταίω που χτύπησα / εγώ φταίω που φοβήθηκε η μαμά!» Έτσι έμαθες το ότι «εάν πάθω / νιώσω κάτι κακό θα δυσαρεστηθούν οι άλλοι» που σε κάνει να μην επικοινωνείς τα αρνητικά σου συναισθήματα. Στο τώρα: στεναχωριέσαι που δεν σου αφιερώνει αρκετό χρόνο ο/η σύντροφος σου αλλά δεν λες τίποτα για να μην τον/την πιέσεις και επιλέγεις να ασχοληθείς μόνος/η με το κινητό σου. Ο/Η σύντροφος σου από την άλλη εκτιμάει πολύ το πόσο σέβεσαι τον προσωπικό του/της χρόνο, το πόσο ανεξάρτητος/η είσαι και το ότι δεν είσαι παραπονιάρης/α, ενισχύοντας έτσι την πεποίθηση σου. 

​

Πόσο διαρκεί;

​

Ο χρόνος διάρκειας της θεραπείας βασίζεται πολύ στο κάθε αίτημα αλλά και στις ανάγκες του κάθε θεραπευόμενο. Το γνωσιακό μοντέλο είναι ένα βραχύχρονη μοντέλο ψυχοθεραπείας και μια συνηθισμένη διάρκεια είναι 15-25 συνεδρίες διάρκειας 50 λεπτών η καθεμία. Η διάρκεια αλλά και η πορεία της θεραπείας βασίζεται στη στοχοθετημένη διαδικασία που αξιολογείται μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενο κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Σημαντικός είναι και ο ρυθμός με τον οποίο θες να εργαστείς στη διάρκεια της θεραπείας προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι συνεδρίες τις περισσότερες φορές είναι εβδομαδιαίες, μπορούν να γίνονται και ανά δεκαπενθήμερο ενώ αν υπάρχει η ανάγκη μπορεί να γίνονται πιο συχνά μέσα στην εβδομάδα. 

​

Σε τι διαφέρει η CBT από άλλες προσεγγίσεις Ψυχοθεραπείας;

​

Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι μια βραχύχρονη θεραπευτική προσέγγιση που εστιάζεται στο εδώ και τώρα. Αν οι δυσκολίες που σε απασχολούν σχετίζονται με γεγονότα του παρελθόντος γίνεται σαφή αναφορά και διερεύνηση σε αυτά αλλά με στόχο να βρεθεί και να κατανοηθεί η επιρροή που έχουν στην τωρινή κατάσταση και στο πως μπορούν να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι σκέψης και συμπεριφοράς. Η θεραπεία βασίζεται στην έννοια του συνεργατικού εμπειρισμού καθώς φτιάχνεται μια ισότιμη θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή οι οποίοι από κοινού θα θέσουν στόχους και θα κινηθούν μεθοδικά προς την επίτευξη τους.